Γιατί σε τέτοιες κρίσιμες διαδικασίες, έχουμε την τάση να μην εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας;
Η αγωνία πριν από την παράδοση κάθε γραπτού των Πανελλαδικών χτυπάει κόκκινο γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα και συνεπώς κάθε μαθητής πιστεύει ότι λίγες γραμμές κρίνουν τις πιθανότητες να δοκιμάσει την τύχη του στη σχολή που πιθανολογεί ότι του ταιριάζει. Όπως έχει αποδείξει όμως η ιστορία, ο φόβος της αποτυχίας κερδίζει πολλές φορές τη γνώση και δεν καλλιεργεί το έδαφος που θα μας κάνει να νιώσουμε απολύτως σίγουροι για τον εαυτό μας, και πεπεισμένοι ότι ξέρουμε με ακρίβεια αυτά που απαντάμε.
Κι έτσι, γυρνώντας πίσω στον χρόνο ή κοιτάζοντας ως εξωτερικοί παρατηρητές τους μαθητές σήμερα, δεν υπάρχει έστω κι ένας υποψήφιος που να μην έχει κυριευτεί έστω και μία φορά από το άγχος ότι έχει κάνει ένα τόσο σημαντικό λάθος στο γραπτό που μόλις άφησε, το οποίο αρχίζει να πιστεύει όλο και πιο έντονα, ότι θα του κοστίσει την εισαγωγή του στη σχολή της αρεσκείας του.
Και αυτή η πεποίθηση γεννιέται, όταν μπει στη διαδικασία να συγκρίνει τα αποτελέσματα και όσα έχει γράψει με τους υπόλοιπους συμμαθητές παρότι μπορεί να είναι πολύ σίγουρος για τις γνώσεις του. Πέρα από το άγχος που γεννάει η στιγμή, ξέρουμε ότι μας γεννιέται παράλληλα η ανάγκη να βασιζόμαστε περισσότερο στις γνώσεις των περισσότερων, γιατί;
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την τάση να ακολουθεί τη “συμπεριφορά των πολλών” όταν αντιλαμβάνεται ότι αυτά που πιστεύει έρχονται σε σύγκρουση με εκείνα που υποστηρίζει το πλήθος. Εκείνο που γίνεται στην πράξη, βάσει επιστημονικών ερευνών, είναι πως ενεργοποιείται μια συγκεκριμένη δραστηριότητα στον εγκέφαλο κάθε φορά που οι δικές μας αντιλήψεις διαφέρουν από την κοινή γνώμη, με αποτέλεσμα να γίνεται η επιθυμητή εγκεφαλική προσαρμογή που μας κάνει να συμμορφωνόμαστε χωρίς να επιμένουμε στα δικά μας.
Κι έτσι, εντελώς αποκαρδιωμένοι επιστρέφουμε σπίτι με την ψυχολογία στο πάτωμα μέχρι τη στιγμή που θα δώσουμε το επόμενο μάθημα. Με αφορμή τη δύναμη επιρροής των υπολοίπων επάνω μας σε τέτοια θέματα, θυμηθήκαμε ένα από τα μεγαλύτερα ψυχολογικά πειράματα που επιβεβαιώνουν την τάση μας να πιστεύουμε ό,τι μοιάζει να είναι επικρατέστερο ακόμη και ΑΝ είμαστε σίγουροι ότι γνωρίζουμε τις σωστές απαντήσεις, κοινώς την αλήθεια. Το 1953 διενεργείται το πείραμα του Ash, το λεγόμενο πείραμα της συμμόρφωσης που στηρίχθηκε σε μια σειρά μελετών.
Η ομάδα φοιτητών που συμμετείχε στο πείραμα, έπρεπε να πάρει μέρος σε ένα υποτιθέμενο “οπτικό τεστ”. Όλοι οι συμμετέχοντες εκτός από έναν, ήταν συνεργάτες του ερευνητή με αντικείμενο μελέτης το πώς θα αντιδράσει το υποκείμενο στη συμπεριφορά των “συνεννοημένων” συμμετεχόντων, οι οποίοι θα έδιναν όλοι τις ίδιες λανθασμένες απαντήσεις. Το 33% των φοιτητών συμμορφώθηκε, απαντώντας λάθος, αφού ακολούθησε σχεδόν με κλειστά τα μάτια, τις απαντήσεις των άλλων συμμετεχόντων. Η λογική λοιπόν υποχωρεί μπροστά στη δύναμη της συμμόρφωσης και το άτομο εμφανίζεται αδύναμο να εναντιωθεί στον κανόνα, φοβούμενο να κάνει τη διαφορά.
Ακόμη και εάν δεν συμφωνούμε με όσα υποστηρίζουν οι υπόλοιποι, ακόμη και όταν ξέρουμε πως η δική μας απάντηση είναι σωστή, τελευταία στιγμή αναθεωρούμε γιατί νιώθουμε ότι οφείλουμε να προσαρμοστούμε στις απόψεις του πλήθους. Στην πραγματικότητα, "συμμορφωνόμαστε" με την ομάδα, κατανοούμε σε μεγάλο βαθμό το τι πιστεύουν οι γύρω μας έτσι ακόμη και εάν δεν πιστεύουμε κάποια πράγματα, καταλήγουμε να τα δεχόμαστε.
Τα παιδιά, που εξετάστηκαν φέτος στην Έκθεση για την πολιτιστική κληρονομιά και τη σχέση μας με τους αρχαίους χώρους θέασης και ακρόασης, έχουν σκεφτεί σίγουρα ότι θα μπορούσαν να έχουν απαντήσει διαφορετικά. Για την ακρίβεια, μετανιώνουν για κάποιες απαντήσεις που θα μπορούσαν να έχουν δώσει πολύ διαφορετικά εάν είχαν κάνει πρώτα μια συζήτηση με τους συμμαθητές τους. Όταν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα, η κρίση τους για όσα έγραψαν εκείνη τη μέρα θα δικαιωθεί γιατί ταυτόχρονα θα επιστρέψει και η γνώση πως ο φόβος που μας κυριεύει σε τέτοιες περιόδους, είναι παροδικός.
pathfinder
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου